เชื้อเอชไอวีจริงๆ แล้วสามารถอยู่ได้เฉพาะในร่างกายมนุษย์เท่านั้น และต้องอยู่กับของเหลว หรือสารคัดหลั่งของมนุษย์ ที่พบมากที่สุด คือ เลือดและน้ำเหลือง รองลงมา ได้แก่ น้ำอสุจิและน้ำในช่องคลอด โดยจะต้องทำการเจาะเลือดตรวจเอชไอวีเท่านั้นจึงจะทราบผลได้อย่างแน่ชัด ส่วนน้ำอื่นๆ เช่น น้ำตา เหงื่อ ปัสสาวะ น้ำลาย และอาจจะมีเชื้อเอชไอวีปะปนได้แต่มีปริมาณไม่มากพอที่จะทำให้ติดเชื้อเอชไอวีได้ เชื้อเอชไอวีจะอยู่ได้นานเป็นวันหรือเป็นชั่วโมง เชื้อจะตายเร็วหรือช้าขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมภายนอก เช่น ถ้าถูกอากาศร้อน ความเป็นกรด-ด่าง แสงแดด เชื้อเอชไอวีอาจจะตายเร็วขึ้น แต่ถ้ามีอุณหภูมิและความชื้นพอเหมาะ หรือถ้าอยู่ในห้องที่มีอุณหภูมิ 20 องศาเซลเซียส ก็อาจจะอยู่ได้เป็นระยะเวลานานแต่ไม่ถึงสัปดาห์ โดยต้องอยู่ในสภาพที่ยังเป็นของเหลวเท่านั้น เช่น อยู่ในเลือดหรือในน้ำอสุจิเท่านั้น ถ้าของเหลวแห้งไปแล้วเชื้อเอชไอวีก็จะตาย ถ้าถูกความร้อนตั้งแต่ 56 องศาเซลเซียส นาน 10-15 นาที เชื้อก็จะตายหมดและเชื้อไวรัสเอชไอวีสามารถถูกทำลายได้ด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อหรือน้ำยาซักผ้าขาว ในกรณีที่ได้ถูกทำความสะอาดแล้ว
เชื้อเอชไอวีที่สามารถติดต่อกันได้ คือ เชื้อที่อยู่ในร่างกายของมนุษย์เท่านั้น เชื้อที่อยู่นอกร่างกาย บนพื้น หรืออยู่ในสัตว์อื่น ไม่สามารถติดต่อไปยังผู้อื่นได้ ดังนั้น การจะติดเชื้อเอชไอวีได้ จะต้องเกิดจากการได้รับ หรือสัมผัสของเหลวที่มีเชื้อเอชไอวี เช่น เลือด น้ำเหลือง น้ำอสุจิ น้ำในช่องคลอด น้ำหล่อลื่น และต้องมีองค์ประกอบทั้ง 4 อย่างดังต่อไปนี้
- ทางออกของเชื้อ ได้แก่ บาดแผล อวัยวะเพศชาย-หญิง
- ทางเข้าของเชื้อ ช่องทางเปิดรับเชื้อเข้าสู่ร่างกาย ช่องทางเดียวกับทางออก
- เชื้อเก่าหรือใหม่ เชื้อเอชไอวีเมื่อออกมาอยู่นอกร่างกายมนุษย์จะมีชีวิตอยู่ได้ไม่นาน เมื่อถูกอากาศก็จะตายในเวลาอันรวดเร็ว ดังนั้น เชื้อเอชไอวีจึงไม่สามารถแพร่เชื้อจากการใช้ชีวิตประจำวันได้ง่าย ยกเว้นเกิดจากการกระทำที่มีบาดแผล เลือดออกและเกิดขึ้นทันทีทันใดต่อเนื่องจากคนๆ หนึ่งไปสู่อีกคนทันที เช่น การใช้แปรงสีฟันร่วมกันแล้วเลือดออก การใช้มีดโกนหนวดที่มีเลือดสดติดอยู่ ต่อจากคนที่ติดเชื้อเอชไอวี
- เชื้อมากหรือไม่ ปริมาณของเชื้อเอชไอวีที่อยู่ในของเหลวแต่ละชนิด จะมีจำนวนไม่เท่ากัน โดยจะมีมากที่สุดในเลือดและน้ำเหลือง น้ำอสุจิ และน้ำหล่อลื่น ดังนั้น การสัมผัสกับของเหลวดังกล่าวนี้จึงมีความเสี่ยงมากที่สุด แม้ว่าจะสัมผัสจำนวนเล็กน้อยก็ตาม แต่หากสัมผัสกับน้ำลายต้องมีปริมาณมากถึง 2 ลิตรถึงจะมีความเสี่ยง
ขอบคุณข้อมูลจาก: กรมควบคุมโรค